Matura z WOS – obywatel i obywatelstwo – powtórka cz.1
Matura z WOS - obywatel i obywatelstwo
Zaczynamy naszą maturalną powtórkę z wiedzy o społeczeństwie – dziś zajmiemy się tematem, który dotyczy każdego z nas – obywatel i obywatelstwo. Ponadto matura z WOS i zagadnienia dotyczące obywateli to nierozłączna para! Przyjrzyjcie się dokładnie co dla Was mamy!
Obywatel - definicja prawna
Według prawnej definicji obywatel to osoba fizyczna przebywająca na terytorium konkretnego państwa związana z nim trwałym węzłem prawnym.
W Polsce prawa, wolności i obowiązki obywatela Rzeczpospolitej Polskiej reguluję Konstytucja – najważniejszy akt prawny każdego państwa. O zasadach nadawania i utraty polskiego obywatelstwa mówi natomiast ustawa z dnia 2 kwietnia 2009 o obywatelstwie polskim.
Zazwyczaj obywatelstwo nabywa się pierwotnie – w momencie urodzenia. Dwa podstawowe prawa nabycia obywatelstwa to prawo krwi – niezależnie od miejsca urodzenia dziecko nabywa obywatelstwo rodziców, ale także prawo ziemi, które mówi, iż bez względu na obywatelstwo rodziców, dziecko nabywa obywatelstwo Państwa, w którym przyszło na świat.
Pozostałe sposoby nabycia obywatelstwa określa ustawa, którą wskazałem Wam powyżej.
Prawa i wolności dzielimy na trzy grupy:
- Prawa i wolności osobiste
- Prawa i wolności polityczne
- Prawa ekonomiczno-socjalne-kulturalne
Prawa i wolności osobiste
Mówią o nich dokładnie artykuły 38-56 Konstytucji RP, a należą do tej grupy między innymi:
- Prawo do życia
- Prawo do wolności poglądów
- Prawo do sprawiedliwego procesu
- Prawo do ochrony prawnej życia prywatnego
- Nietykalność i wolność osobistą
- Prawo rodziców do wychowania dzieci w zgodzie z własnymi przekonaniami
- Wolność sumienia i religii
Prawa i wolności polityczne
Wszystkie znajdziemy w artykułach 57-63 Konstytucji RP, poniżej przykłady
- Prawo organizowania pokojowych zgromadzeń oraz uczestnictwa w nich
- Prawo do uczestnictwa w referendum, a także prawo wyboru - czyli uczestnictwa w wyborach
- Wolność zrzeszania się w związkach zawodowych
Wolności i prawa ekonomiczne, socjalne i kulturalne
Wszystkie wymienione są w artykułach 64-76 Konstytucji RP, a o to przykłady:
- Prawo do własności oraz prawo do dziedziczenia
- Prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy
- Prawo do ochrony zdrowia
- Prawo do nauki
- Wolność twórczości artystycznej
Obowiązki Obywatela RP
Poza prawami i wolnościami Konstytucja nakłada na każdego Obywatela RP również obowiązki:
- Wierność Rzeczypospolitej Polskiej oraz troska o dobro wspólne
- Każdy ma obowiązek przestrzegania prawa Rzeczypospolitej Polskiej
- Każdy jest obowiązany do ponoszenia ciężarów i świadczeń publicznych, w tym podatków, określonych w ustawie
- Obowiązkiem obywatela polskiego jest obrona Ojczyzny
- Każdy jest obowiązany do dbałości o stan środowiska i ponosi odpowiedzialność za spowodowane przez siebie jego pogorszenie
Pełne brzmienie powyższych artykułów znajdziecie w Konstytucji art. 82-86
Postawy i cnoty obywatelskie
Postawy i cnoty obywatelskie to zachowania i wartości, którymi powinni cechować się obywatele, aby tworzyć wspólnie dobre, sprawiedliwe i stabilne państwo. W przeciwieństwie do praw i obowiązków, o których była mowa wyżej, nie są usankcjonowane prawnie – to zbiór społecznie pożądanych postaw – nie ponosimy odpowiedzialności karnej za nie przestrzeganie ich. Oto kilka przykładów:
- Troska o dobro wspólne
- Odpowiedzialność
- Tolerancja
- Aktywność
- Odwaga cywilna
Nieposłuszeństwo obywatelskie
Według definicji jest to celowe łamanie przepisów w imię przekonania, że przepisy te godzą w istotne dla stosującego nieposłuszeństwo wartości. Doskonale jest to wytłumaczone w poniższym materiale.
